Müceddidlik kurumu üzerine Yeni

[Mustafa_08]

A. Beyaz: “Müceddid
nedir? Neleri teyid eder? Geçmiş müceddidlerin fikirlerini mi? Yoksa
İslâmiyet’in keşfine muhtaç olan meselelerini mi?”

Müceddid,
dini tecdit eden ve yenileyen demektir. Dîni yenilemek, yeni bir din
getirmek veya yeni bir hüküm ihdas etmek demek değildir. Çünkü din, Hz.
Peygamberle (asm) tamamlanmıştır. Dinin eksik bir ciheti de
kalmamıştır. O halde dini yenilemek, aynı dini ve aynı hükümleri yeni
bir îzâh tarzı ve yeni bir üslûpla yeniden tebliğ ve teklif etmek
demektir. Müceddidler, Allah’ın emriyle ve izniyle,
görevlendirildikleri çağın akıl, fikir ve zihin yapısına ve medeniyet
anlayışına uygun biçimde Allah’ın dînini tebliğ ederler. Peygamber
Efendimiz (asm) kıyamete kadar her yüz yılda bir müceddid-i din
geleceğini haber vermiştir.1

Allah’ın dini sabittir. Fakat
insanlar ve zaman çabuk değişmektedir. Son Peygamberden (asm) önce
değişen ve bozulan anlayışları ve zihniyetleri Cenâb-ı Hak yeni bir
peygamberle yeniden tebliğe ve teklife tâbi tutuyordu. Peygamber
Efendimiz ile birlikte peygamberlik dönemi kapandıktan sonra ise
bozulan fikirleri Cenâb-ı Hak müceddidler ile aydınlattı ve tamir etti.
Yani bir bakıma önceki peygamberlerin tebliğ ve teklif görevlerini
İslâmiyet döneminde müceddidleri yürüttüler. Nitekim Peygamber
Efendimiz (asm), “Âlimler peygamberlerin vârisleridirler”2 sözü ile
buna işâret buyururlar.

Müceddidin ana görevi, sarsılan Tevhid
inancını yeniden onarmaktır. Müceddidlerin hemen hepsinin Tevhid
öncelikli vazifelerle geldiklerini görüyoruz. Çünkü Tevhid dini için,
Tevhîd esasının ve inancının sağlamlığı önemli bir husûsiyettir.
Müceddidler çağlarındaki dinin yıpratılma çabalarının ağırlığına göre
bazen kalbî bir yol açarak tasavvuf sâhasında; bazen akıl, ilim ve
hikmet yoluyla fıkıh veya kelâm sahasında tecdid ve içtihad
vazîfelerini yürütmüşlerdir. Kendilerinden önceki müceddidin
fikirlerini tasdik ve teyid etmekle berâber, İslâmiyetin farklı bir
yönünü keşfetmişler, Kur’ân’ı ve hadisleri yeni bir anlayışla
yorumlamışlardır. Fakat ilginçtir; hemen çoğu kendi devirlerindeki
siyasetin ve hükümet erkânının gazabına uğramışlardır. İmam-ı Azam Ebû
Hanîfe’den ve Ahmed b. Hanbel’den Bedîüzzaman Saîd Nursî’ye
müceddidlerin çile doldurdukları hapishaneleri ümmet unutabilir mi?

İslâmiyetin
korunması bizzat Cenâb-ı Hakk’ın taahhüt ettiği bir mes’eledir. Cenâb-ı
Hak, “Muhakkak Zikr’i biz indirdik; O’nun koruyucusu da elbet biziz”3
buyurarak, Kur’ân’ın ve Kur’ân’dan beslenen Tevhid inancının ve
İslâmiyetin bizzat taraf-ı İlâhîce muhafaza altına alındığını beyan
buyurmuştur. Öyleyse, Peygamberler dönemi kapandığına göre; Tevhîd
İnancının muhafazasının muhakkik âlimler eliyle yapılması adetullaha da
uygundur.

Çağımıza geldiğimizde; Batıda felsefenin, önceleri,
Hıristiyanlığın ilk ve orta çağlarda inanç diye sunduğu var sayımlar ve
hurâfeler yığınını eleştirmesi ve inkâr etmesi gayet tabiî ve eşyanın
tabiatına uygun bir gelişme olarak tezâhür etti. Fakat aynı silâh İslâm
ülkelerine taşınarak, İslâmiyetin, felsefenin girmeye hiç de ehil
olmadığı Allah’a iman, ahiret gününe iman, meleklere îman ve kader,
kazâ, hayır ve şer telakkîleri gibi temel inanç dinamikler “fen ve
felsefe” silâhıyla vurulmaya kalkışılmamalıydı. Böylesi bir katliâmla
Müslüman toplumlar inanç erozyonuna uğratılmış; buna da bilimsel
gelişme süsü verilmiştir. Fen ve felsefenin verdiği inkâr veya vesvese
ise geleneklere bağlı, taklitle elde edilmiş, teslimle ayakta duran ve
marifetle yetinen bir inanç yapılanması temelden sarsıntı geçirmiştir.

İşte
son asrın bu haksız ve haddini aşan inanç ve fikir cinayetleri
karşısında, Kur’ân’ın en has ve en büyük zâviyede değer verdiği imân
esaslarını yeni bir üslûpla asrın nazarına yeniden sunan Bedîüzzaman
Saîd Nursî, Müslüman’ın inanç yapısını tasdikten imâna, şehadet ve
şuhuddan tahkîke, iz’ândan hakîkate ve burhana kapı açmak suretiyle
“takviye için” vazifelendirilmiş bir müceddiddir. Cenâb-ı Hak, onun
feyzinden bizi ve dünyamızı mahrum bırakmasın. Âmin.



Dipnotlar:


1. Ebû Dâvûd, Melâhim, 1; 2. Câmiü’s-Sağîr, 1/384; 3. Hicr Sûresi, 15/9.

Süleyman KÖSMENE